Zomi Vai Kuppihna

 

Zogam i tena gam hi aa, a mite pen- Zomi, i kicih pen i neutung aa kipat, i khuatheih aa kipat i zatzat sa hi. Taanglai i Pu i Pa te hun lai pek pan in zong i zatzat khitsa hi. Tedimmi, Falami, Hakami icih te pen, khuapi hong pian khitciang, ineih pan- a kivawh tawm min hi zaw hi. Khuamin hong hi masa aa, khuapi min ahih baan ah - tua khuapi aa i taangzat pau hong piicing semsem ahihman in, a zangh hong tam semsem aa, tua kamzat a zangh te - a khuapi min dungzui in, a kivawh tawm min- gtn Tedimmi, Falami Hakami a kici pong hi.

 

Duhlian pau zangh te un, Mizo kici a, ei Kawlgam lam aa om ten Zomi i kicih pen iteena mun dung zui hi peuhmah lo, sim gam aa teng te zongh, Zomi mah hi hang aa, mualsang dawn aa teng te zong Zomi / Mizo mah hi veve hang. Bang hang hiam cih leh i sangam, khanglam Zomi  te Yaw kici aa, tua te bang a tamzaw zaangam / plain area ah teng uh hi. Bangladesh gam aa teng, i sangam Zomi te un, amau le amau Bawm Zokici uh hi. Zotung, Zophei, Zokhua te zong Zo mah kici uh hi.

 

Laimi icih leuleu pen, a mun min dung zui in a kiphuak ahi zaw hi. A phuak te un, midang tawh kihel noplo na lungsim tawh a phuah uh hi. Exclusivness, segregation, discrimination idea te tawh a phuah uh hi. A kiphuah tuung in, Zotung, Zophei, Zokhua te a kihelsak nuam lo ahi zaw lai deep hi. Lailun kiim aa a piang, ateeng Ukpi nam zawdeuh teng bek ii neih tuam min hi zaw lai hi. A hih hang in, Zomi i cih sung ah mi khempeuh a kihel hi. Ki deidanna om lo, ki letsakna, kineusakna om lo- ki tuambawlna ki thupisim zawkdeuhna cih bang te lah kihel lo in, mun min la hi lo a hih man in, mi khempeuh zat thei min khat hong na hi gige hi.

 

Tu nai aa, kawlgam kumpi ten Zomi cih om kei a cih khak uh pen,  ahang tampi nei thei kha ding hi.

 

1. Nidang lai aa kipan, Kawl kumpi i a lau giugiau den khat pen, Mizo/Zomi kigawm kha leng- gam tuam ngen kha leng cih a lau giugiau den khat ahi hi. Zo min tawh - Gamgi kantan in ki Unau bawlna hong khangto leh aa, India sung khawng ah kigawm leng Zomi te tena pen kikhangto zaw tham ding hi, ci in, khanglui politic ut te un, sawtpi in na mu khinta uh hi.

 

2. Kawlgam Parliament khawng aa zong, na gengen ngei uh hi. Kawl kumpi in, Zogam nong puah kei uh aa leh India aa om, ka sangam te tawh Chin State pen kigawm ding hi ung, cih zah dong in, na kigen ngei khin uh hi.

 

3. SangamMizo te tawh i kipawl theihlo nang, Kawlngian tawh hong khen theihna khat pen, CHIN nasetak aa kawl ten, hong promote sak leh aa, Chin state sung ateeng i sangam dang ten zong, a Mizo/Zomi min deih kei kingkeng mawk leh CHIN cih bek hong deih keei mawk leh, Zo min mahmah hong zangh nuam kei mawk leh- kawlte hong buaipih kul nawnlo in, a lulu in Zomi min pen hong kizatpihna tawm semsem ding ahi hi. A tawpna ah hong ki theihlo bawl ding hi sawn sawn lai hi.

 

4. Zomi te in, kawl kumpi te i theihsak zawh ding a kisam khat ah, Zomi icih leh Chin icih pen a kizatna a kibang lian, a mite a kibang linlian hi cih itheihsak ding kisam hi. A kiphuak tawm mawk mawk hi lo a, nidang lai, taang tawng pek pan aa i Pu i Pa te i amau le amau kisapna Zomi in kisam gai ahih lam- Zogam, Chin State huam sung a teng mi khempeuh zong Zomi cigai uh ahih lam, i theihsak zawh ding hong kul ding ahi hi.

 

5. Kachin ten Jingphaw/kachin min tawh na kigawm thei uh hi. Tua zong, mikang Misionary te i Jingphaw min tawh a gawm uh hi. Kayin/paganio te zong Paganio min tawh na kigawm thei uh aa, kampau tuamtuam bel nei lai veve uh hi.

 

6. Ei bel, tudong min khat tawh a kigawm zo nailo te hi mawk hang.  Ei le ei zong, min khat tawh a kigawm zo nai lo te ki hi phot phot ahih man in, Kawl kumpi te, lungkhamna ding - a thaa kidawn mahmah lel kik bilbel hi. Kawlte aa ding in, a lung himawh huai het lo thu khat hong suak kik bilbel hi.

 

7. Zomi om lo cih pen, a theilo takpi mah maw, a ki theihlo bawl maw. Zomi ten i om lam, a kithei sak zo lo, ei le ei i Zomi min zat kitawm sak lua lai maw. Chin leh Zomi a kibang hi ci in, Zogam, Zomi makaai ten kawlgam sung ah - parliament dong ah recognition tudong a kilang tak in, bang hang in, bawl nai lo, a kawl kumpi te kisapna hi zaw maw, Ei mahmah kisapna hi zaw maw.

 

8. Zomi Baptist Convention - in Zogam khempeuh huam aa recognation 1953 lai pek pan ngah khinta hi lo a hiam? Tu aa, Zogam makai ten zongh, kumpi tawh kizopna khempeuh ah Zomi leh Chin a kibang hi ci in hong telpih nang, bang hang kibawl beh lo ahiam? India gam dan in, tribal recognation a kiseauh tawmtawm dan in, seauh tawmtawm ding a senh ah kiguang kik kik ding ih hiam?

 

9. Zogam myonee 9 lah ah, 2 bek in Zomi min kideih aa a dang 7 te in, hong zatpih nuamlo man in, Zomi min a pua i party min na ngawn hong thanem dan ahiam? Tua ahih leh Myonee 9 sung aa a kizangh thei gai ding, hong sanpih zawh ding Party Min khawng i zat thei, i tel thei a om diam? Myonee khuai tawh kigawm 13 bang kinei khin ahih leh Zogam myonee khempeuh ah a taangzat theih ding, hong kisaan kim theihna ding bangmin tawh ding leh ahoih pen tam.

 

10. Zomi min pen, Chin singkung pii in deep cip lai ahih leh i makai te'n koi koi ah na naakpi in sep phat ding kisam mahmah lai cih na hi ziau lel hi. Na hong sep uh ciang in, mipi te in ee leh i panpih diam diam ding uh hiam? Ahih kei leh kei tawh kisai kei ici diam? Khat pepeuh in hong sem lel in teh ici diam? Gam nasemte, biakna nasem te tavuan a hi lel diam? Zomi makai hi ing a kici te un, sub-etnic group te recognition neilo in, beh min hi lel icih san nuam diam? Behmin leh Nam min na ngawn, a khen tel theilo makai ut i om kha diam, ahih kei leh sub-etnic group te nawngkai lel ahih teh ci in, kawlte i Zomi om kei acih dan in, kitheihlo bawl--- phiat sawm cih dan lungsim i nei diam?

 

11. China gam ah, cultural heritage tampitak - Maositung hun in phiat gai hi. Sengam i supna lianpi in kiciamteh hi. South leh Central america ah Spain te thahaat man un, apau uh mangthang gai sak uh hi. Spain pau leh potogal pau hong zangh ta uh hi. Ei Zogam ah common dialect om phial leh zong, local dialects te ikepcing ding kisam mahmah hi. Pau le ham pen a kumkum in tam pi bei mah ta leh pau kepcingna thupi mahmah leuleu hi.

 

Pu Tong Seal

Shweden

Views: 96

Comment

You need to be a member of Zomi Community Network - Your Network to add comments!

Join Zomi Community Network - Your Network

© 2024   Created by Zomi Community Network.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Terms of Service