"Deihteel theih ahilo hihna nam (3)"


Leitung ah i khel theih pawl khat om a, i khel theihloh pawl khat mah om hi. A kikhel thei ngeilo ding thu pawl khat ki theihmawh bwlna leh khwlna tawh hun a beilo ding leh, i kheltheih thute ah hanciam in, i khantoh theih nading deihna tawh "Deihteel thu ahilo hihna nam (3)"  cih thulu tawh tawm i kikum suk ding hi:-


1. Nu leh Pa, sanggam u le nau leh Beh le phung

-Deh teel theih zong hi tuanlo hi, i deih loh man in aki pai khia thei zong lah h tuanlo hi. Pasian' in a tua bang ding a hong bawl hi. I lungkim a, i lungkim kei zong, hoih isa a, hoih isa kei zong in. Popular zuahzuah a, a popular zuahzuah kei zong in hong bawlpa' hong bawldan ahi hi. Tua ahih man in i khel theih loh veve Topan' tung ah lungdam koi in, angtan pih ding hi lel hi. Ki phatsak pih ding zong ahi tuan kei hi.

        A. Pasian in nu leh pa pen hong piak hi a, a pil a, a hai zong, cidam in, a cidam kei zong i i zahtak ding, i it ding leh i kep i khoi ding ahi hi. I neulai in amau hang in mi hong suah to a, i gol ciang in zahtakna, itna leh kep leh koihna tawh i Zo ngeina i palsat loh ding thupi hi. Nu leh ate in i neu lai pan in hong pantah to in, amau pilna sin nading, amau min thanna ding, amau nopsakna et masa lo in a tate hong pantah hi. Tua kawmkal ah Zogam, mualkuam ah khangkhia uh a, a tate ahih leh khuapi, gamdang, tuipigal ah khangkhia ihih man in i zia leh tong zong nu leh pa leh tate kikal ah kikhaihna tampi om thei hi.

Pilna siamna, hauhna leh thumuhna hong khan tak ciang in, cidamlohna hong nei uh a, mittaw, bengngwng, in hong om uh ciang in pianna nu leh pa takpi a simmawh, a en nuamlo, a vak nuamlo, a it zolo om thei hi. Tua pen miician hihna hilo a, Pasian' deihna tawh zong kituak lo ahih man in lapai khialhna lianpi khat ahi hi. Nu leh pa pen kikhel theilo a, kilaih theilo hi.

        B. Sanggam U leh Nau

U leh nau te pen eima deih teel hilo in Pasian' in hong piak thuphate ahi hi. Numei vive ihi a, pasal vive ihi zong in Pasian hong bawl dandan a lungkim theih ding ahi hi. Haksat hun ciang kien, ki it, ki panpih in, lungdam hun ciang a lungdam hawm ding, nopsa in haksa ta leh aki nusialo ding in Pasian' hong bawl ahi hi. Politics leh Biakna hang in sanggam u leh nau akkhen lawh, aki gal muh, aki ho nawnlo om thei hi. Tua pen lampai khialhna pi khat ahi hi. Aki it gige den dingte ahi hi. U leh nau ki-itna hong khen thei ding thu tampi tak om a, tuate i pelh ding kisam hi. Politics, biakna leh thu leh la tuamtuam hang in kikhenna, kitel khialhna om thei hi. Ahi zong in tuate kantan zawh ding pen Zomi ngeina ki-itna hi a, Pasian' deih dan zong ahi hi. Unau leh sanggam khat cih pen aki dodo, aki toto dingte hilo in aki huh, aki it diamdiam, akipanpih dingte ahi hi. U le nau pampaihna pen lam paikhialhna pi khat hi a, mite deihna leh Pasian' deihna tawh zong kituak lo hi.

        C. Beh leh Phung

Zomi te ngeina ah pi leh pu, ni leh gang, u leh nau kiet, kidom, ki huai pen a hoih penpen ngeina khat ahi hi. I pil man leh i cih theih man hilo in i ngeina khat ahihna tawh kizui in innsung ah hamsatna a om ciang in zong tanu haitawi cih mah a tuamtuam i nei hi. Tuate pen Zomi ihihna i manphatna leh minamdangte sang aki itzaw, akienzaw minam ihihna hong kilang sak hi. Pawl khat in beh leh phung thudonlo, kinlo, bek thamlo in simmawh bawl thei lai zawsop hi. Tua pen lam pai kihalhna lianpi khat ahi hi. Beh leh phung itlohna pen minam itna hi ngeilo a, minam it tatak khat in a beh leh a phung a pampaih ngei kei ding hi. Pawl khat in a beh leh phung sung ah a cithei, a hau, mipil, a gualzo om leh ki phatsak pih gige thei a tua pen lam pai khialhna khat ah hi. A lang lam ah beh leh phung a minthang vungvung lo, mi tampi' theihloh, a gualzo akisa lo pawl khat in zong lungneu in, thanem in, khasia gige den thei hi. Tua zong pen lam paikhialhna khat mah ahi leuleu hi. Kipatsak pih ding lah hilo a, ki neusek lawh ding lah hilo hi. Pasian' hong bawl leh hong piansak thu ahih man in kem cing in, manpha sak in, it bawl zaw ding hi hangh.


2. Khua leh Tui

I pianna khua leh tui pen i deih a, i deih kei zong in kikhel theilo hi. Eima teel thu zong hi tuanlo a, i deih loh man in i khua pan piang kei zaw ningh cih theih zong ahi tuan kei hi. Tua ahih man in i khua leh tui pen eima khel theih ahilo, Pasian' hong piansakna mun ah akipiang ahi hi. Tua ahih man in maizum pih ding leh, simmawh ding sang in, ki angtan pih in, i laptoh theih bang in hanciam ding ahi zaw hi. Zogam pen leitungbup ah a zawnpen na mun hi phial mawk a, tua pan i i pianna zong Pasian' deihna khat zong om hi thei ding hi. Tua ahih man in gam zawngna pan i pian pen maizum pihlo in kipah pih ding hangh a, angtan pih in, i gam a ding in i sep theih bangbang in ma pang den ding hoih hi. Zogam bup a khantoh theih nadng in i khua leh tui teng puah zo in, khangto hi leh Zogam bup a khangto ahi pah mai hi. Khua leh tui khat leh khat kibanglo hi. Eima deih teel thu ahih loh mahbang in pawl khat a vui cing zaw deuh om a, pawl khat a pungcing lualo zong om hi. A khua hang a aki phatsa pihte hi ta leh, a khua hang a lungneu pih den, maizum pih dente pen lai paikhalhna khat mah hi leuleu hi. Tawm in tam ta leh, lian in neu ta leh ki phatsak pih ding leh, lung neu pih ding hilo a Pasan' hong piansakna tung ah lungdam in, angtan in khu leh tui puah ding hoih hi.


3. Minam leh Sisan

I minam pen i deih a i neih kei zong in eima khel tawm theihloh, i pianpih ihihna ahi hi. Zomi ihihna pen eima deih man hilo a, i deihloh man in akinial thei zong hi tuanlo hi. Tua ahih man in eima khel theih loh veve i nuaksan, i phunsan, i maizum pih sang in, angtan pih in, kipah pih zawk ding ahi hi. I minam pen i kep, i khoi a i puah ding ahi hi. Citizenship/ gammi suahna zong akikhel thei hi a, deih teel thu zong ahi hi (I deih bangbang in eima deih hun in akingah khin kei bek a hi ven).

Biakna khong pen deih teel theih thu ahi a, kheel theih thu zong ahi lel hi. Tua ahih man in keima thu bulphuh gige khat ahih leh "Zomi by Birth, Christian by Choice" cih ahi hi. Zomi hihna pen eima deih man zong hilo a, deihloh man in akipai thei zong lah hi tuanlo hi. Pasian' hong bawl, i pianpih hi a, i angtan pih zawk ding ahi hi. 

A tung a i gensa ahi nu leh pa, u leh nau leh beh leh phung ahi a, khua leh tui, minam leh sisan pen eima deih teel thu in akikhel thei hilo hi. Tua mahbang in eima deihloh thu tawh zong aki nolh thei thu hi tuanlo hi. A tung a thu tuamtuamte lak ah a mithang zuahzuah, mite deih leh mite pimuh ihih khak leh zong kiphatsak pih ding leh, midangte simmawh na a zat ding, galvan bang a zat ding hi zenzen lo a, gualtung tuan na a zat ding hilo ngeilo hi. A lang khat pan in a minthang zuahzuahlo, kuama theihkhak loh khat peuh ihih khak leh zong lungkham, lunggim, maizum pih lo a Pasian' hong bawl, hong piansakna eima khel theih loh thu te ah lungkimna leh, lungdam kohna tawh i hihna i kep siam ding, i pahtawi a i tawi sang ding thupi hi.

Eima laih tawm theihloh thute a laih ding in buai thapai lo zaw in i kheltheih te puahphat theih ahi i lungsim, i ngaihsutna, i upna leh i gamtatnate hanciam in puah toto ding hangh a, picin nalam manawh in minam leh gam a ding in ihih theih zah in hanciam thei peuh le hang mi nuamsa, mi lungnuam, mi gualzo i suak baih ding hi.

Views: 106

Comment

You need to be a member of Zomi Community Network - Your Network to add comments!

Join Zomi Community Network - Your Network

© 2024   Created by Zomi Community Network.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Terms of Service