Zomi galtaite leh Zomi ngeina pawl khat etphak kikna

Zomi galtaite leh Zomi ngeina pawl khat etphak kikna


“Na pilzaw a, na hai zaw ahi zong in mi om muang lai khat limlim simmawh leh phunsanna cih pen kiphatsakna leh ei leh ei ki theihlohna hi a, mi batlohna ahih

ban ah gitlohna namkhat ahi hi.”

 

Zomi sung ah tuhun ciang in galtai ci in gamdang pai ki tam mahmah ta hi. Bang hang, bang hang in a pai hi ta leh simmawh bawl gawp ding pen Pasian’ deihna tawh zong kituaklo hi.

Gamdang tung pawl khat in galtai Zomi tampite simmawhna leh etneuna pawl khat a omna lak ah min vai ahi pha diak hi.

Zomi te ngeina ahih leh Zo min mah kinei a, I min phuakte’ min tawpna pen a eima (a min puahte) I min masa in kizang hi. Hih pen Zomi ihihna ciaptehna ahi hi. Zomi it it a, Zomi it it kei zong in Zomi khat ihih leh I zat ngeina zia leh dan ahi hi.

Ahi ta zong in tuhun Zomi tampnite in, a diakdiak Malaysia lam a om galtaite in tua I Zomi ngeina ki palsat in, mun leh puam I pute hong piak bang ki zang nawnlo in, ut bangbang in kigel, ki belap, ki laih in ki bawl hi. Tuate lak ah:

  1. Zomite ngeina tawh akituaklonamdang min khong min in a zang kiom: Pawl khat in a min mai ah namdangte’ min peuh va koih in, I Zomi te ngeina hong mangthangsak uh a, Zomi itna leh ngaihna nei nawnlo in a min mai ah a ut a dah un gelh uh hi. Gtn. David, Deborah, Francis, Moses, Peter, Victor, Esther etc.
     
  2. Zomite’ ngeina ah a thupi pen min masa pen pen laih in namdangte min zatna: Min malkhat bek neihna:  Min Malkhat bek neihnaZomi khat I min ah a min masa ding pen a pu’/ pi’ (a min phuak nu/pa) I min tawpna ahih pen I Zo ngeina, I zia le I zatdan ahi hi. Tua I Zo ngenate palsat in tang a, tawn a I neih ngei nailoh leh I ngeina tawnh a ki lehbulh ahi min mai ah mi namdangte, Israel, Hebrew, American etc. te min peuh tawh pan in Zomi tampi tak lampial khin ta uh hi. Peter, Jaco, Lydia, Ruth etc.
     
  3. Zomite ngeina min malkat bek a om ngeilo pen malkhat tawh laihna: Zomi te ngeina, I min kivawhdan ahih leh min mal khat bek a tawm mahmah hi. Tanglai hun bang hi leh a tamzaw mal nih (Peng Lam, Nei No, Thang Ho, Lian Do etc.) hi zaw mah ta leh hun bangtan hiam khit ciang in min sung ah minmal 3,4 leh 5 cih bang in kibehlap hi. Ahi zong in pawl khat leuleu in a minpi ding in Esther, Thang, Vung, Pa Lian, Nu Cing Tuang, Lian etc. malkhat bek gelh velval thei uh hi. Tua hi leh a pu/pi’ min koi hi ding a, amau min tatak bang hi ding hiam? Hih bang pen a diakdiak Malaysia ah ki tam muh phadiak hi.
     
  4. Zomi te ngeina ah a pu/pi te in min kipia ta leh tuhun ciang in ei leh ei min kipia: Zomi te ngeina ah min leh puam khat a ki phuah ding ciang in sa kigo in, meltheih tanau, beh leh phung ki kaikhawm in min kiphuak hi. Ahi zong in tu hun ciang in innuan khat natawm ki thukimna omlo in khat leh nih in amau deih bang in a min laih ziauziau hi. Min ki phuak ziauziau ta hi. Zomi te ngeina tawh aki lehbulh ahi ei leh ei min kiphuah na ciang tawh khawl lo lai in, midang khat a ding min phuah sak lai hi hangh. Tua sang a suk zaw lai ah, midang khat I min khong laksak lai hi hangh. Midang khat I min a laksak sang a suk zaw kan lai ah, midang khat in min pen midang khat mah piaksak bang ki om lai hi. Tua pen Malaysia cih loh mun dang ah ki tammuh khollo lai ding hi. Zomi te ngeina a ki tam zat penna, Zomi it a tam pen ding hi ci in pawl khat in a genna Malaysia Zomi sung kalsuanna hi ta hi.
     
  5. Min phuah zia leh Zomi te ngeina palsatna: Zomite min phuahzia, min zatzia le Zomi te I pu le I pate ngeina palsat icih tak ciang in min leh puam gelhna sung ah a awsuah ki lamdanna ah laimal gelhzia kibat khitlohna ahi, “C” leh “CH” kilamdanna, “O” leh “OU” ki lamdanna ciang bek hilo hi. Min laih, min khel bek thamlo in ei leh ei min ki phuah, bek thamlo in midangte min ding phuah sak leh tua sang a suk zaw kan lai ah midangte’ min khat laksak, guk sak, zat sim sak cihte ahi hi. Tua pen Malaysia Zomi te sung bek ah kimu thei a, Zomi galtaite nuntakzia khat ahi hi. I deih a I deih kei zong in hih pen a paing khinsa thu leh a piang laitak thute ahi hi.
     
  6. Zomi te gamtat hi ta leh nuntakna a siat pen namun zong Malaysia kici thei phial ding hi. A hoih pen a ngah zo kei zong in, a sia pen sung beek ah bel kihel kha thei ding hi. Mi tampi in  ki siat lawhpihna, nuntakna suplawhna, sihna nadong a tunlawh na a tampenna pen Malaysia mah hi ding in ki lamen hi.
     
  7. Leitungbup Zomi te omna gam tumatuam I et tak ciang in Zomi a it a tam penna mun pen Malaysia hi ding in ki ummawh a, Zomi te zia leh tong, ngeina leh I pu I pate dan aki zat nawnlona, I Zomi te ngeina pengsak in, a ki zat nawnlohna, aki thusim nawnloh penna zong lah Malaysia mah hi kha ding in ki lamen hi.
     
  8. Khamtheih guih theih tawh nuntakna kisia in, innkuan kisia in, natna hoihlo tuamtuam tawh Zomi tampi in mual a liamsanna zong Malaysia mah hi ding hi.
     
  9. Zi ki guk sak, pasal ki guksak, lawm ngaih ki taipih, ki guksak, ki tawng, ki na in nuntakna bei lawh dong in kisiatna namkim omna zong Malaysia Zomi te lak mah ahi hi.
     
  10. Mulkim huai tak in, hanmual lam tampi in I zuat lawhna gam pen Malaysia mah hi ci leng kikhial lo ding hi. Inn leh lo, neih leh lam I neihsa bek thamloh in I neih nailoh natawm I tanlawh liang in I paina mun pen Malaysia mah ahi hi.
     
  11. Inn lam ah nu leh pa, sanggam u leh nau, khua leh tui phawklo bek thamlo in amah leh amah natawm, lu leh taw phawklo in, sun leh zan tello in tuailai nuntakna manpa tampi tak I suplawhna zong Malaysia mah ahi hi.
     

                Min leh puam phuahtawmna tawh Zomi nam itlohna, Zomi taisanna hi leh Zomi itlo a tam pen nading gam pen Malaysia hi a, ahi zong in thu hoih, la hoih, gam leh nam a ding in tampi a kisepna kipatna zong lah Malaysia peng tuanlo ding hi. Tua ahih man in Zomi itna leh it lohna, Zomi hihna leh hih lohna pen min bek i khensat theih hilo ahih lam phawk ding I kideih sak hi.

Malaysia ah a om khat, Malaysia pan gam thumna a pai khat nahih leh ki phatsakna ding khat zong omlo ahih lam kiheih kul hi. Tua mahbang in gamdang tung khinsa khat nahih leh zong Malaysia a om na mipihte, Malaysia pan hong pai Zomi galtaite simmawh bawl a, zawhthawh bawl ding hi tuanlo hi. Na pilzaw a, na haizaw zong in mi dang khat simmawh bawlna cih pen lungsim ginatlohna leh mibatlohna khat hi a, khuamuh lohna nam khat ahih man in, I ngaihsutnate picing sak in, ei sang a niam zawte khual bawl in, hehpih bawl ding hang a, ei sang a pil zaw, a theizaw te thu dot bawl in zahtak bawl ding pen Pasian’ deihna leh minam khangtote’ zia ahi hi. Zomi te khantoh theih nading lampi tua bek mah a om hi.

 

May 11, 2012


Taang Sianpu

Kuala Lumpur

Zomi galtaite leh Zomi ngeina pawl khat etphak kikna.pdf

Views: 180

Comment

You need to be a member of Zomi Community Network - Your Network to add comments!

Join Zomi Community Network - Your Network

© 2024   Created by Zomi Community Network.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Terms of Service