Zomi (or) I Minam minzatna in a tangzai lo minam lungsim neihna maw leh?

 Eimi (ei mi ka cihteh, hih lai/pau zang/tel teng) sungah ei leh ei i ki minlawhna sangin midangte hong min vawh khong i zat ciangin lungsim tangzaina kisa zel hi. “Chin”- (Kawlte hong piak min) peuh, “Kuki”- (Bangali te hong piak minpeuh) zangin minam vai sem leng, nampi lungsim in i koih hi. Ei tualsuak min leh ei ma pianpih min zangte pen lungsim tangzang zolo mite in i koih lai hi. Minam a ding nasepna tektek hi napi'n, min zatna zui in namneu lungsim, nampi lungsim cih tawh min i vawh mawkmawk thei hi.
Kawlgam vai Democrarcy movement sung a kipawlna tuamtuamte ( a diakin Kawlmi a tamzaw tawh kiphuan kipawlna) in zong a mau (Kawl minam)te in Kawlgam bup huam a na sem hi a, ko pen National politics siksan a nasem hi ung, ci'n a tangko den uhhi. Tua bek hilo in, minam tuamtuam ( Kawl mi a hilo Kawlgam sung minamte) kipawlna pen a tangzailo minam lungsim ( Kyinmyiagdeh amyotayi wada) ci'n min vawh den uhhi. A taktak in cileng, Kawlgam sungah minam tampi om hi a, Kawl minam leh Kawl minam a hilo minam dangte kibang lo a hihna pen en lo ban-ah, a mau minamte (Kawlmi a hilote) a ding na sem a hihna uh theihpih lo in, a mau minam a ding a sepna uh pen a tangzai lo minam lungsim ci'n min vawh in ko bawl den mawk thei uh hi. Tua mah bangin eimi sungah zong, i tualsuak min zanga minam vai a sem kipawlna pen a tangzailo lungsim neihna in kimu a, minam dangte hong piak min (Chin/Kuki) peuh tawh kipawl a nasep khop pen lungsim tangzaina/picinna peuh in kigen in, mipite tung kitang ko den thei hi.
Tu hun mahmah in zong eimi sungah a kisang khial mahmah khat in “Zomi” lungsim nei a nasep pen namneu lungsim neihna, a tangzailo minam lungsim cih bangin kisang lailai hi. Tua bang a i sanna zong, eimi sung pan mahmah makai veteran politicians ( wayin ngaingngagyi tama) a kici pawl khatte mahmah in zong, “Chin” or “Kuki” min zatna pen national politics ( amyota ngaingagyi) ci in kitangko den a hih man zong hikha ding hi.Tua pen mipi lungsim i heina khat hi gige dingin ka um hi.
Eimi te'n Kawlgam sungah minam vai i sepnop leh pen i min ding in “Chin” mah zat ding hoih pen hi, cih pen mi a tam zaw in ngaihsutna nei hi. Bang hangin tua bang kici hiam cihleh, Kawlgam kumpi in eimi te pen Chin in hong ciaptehsa a hihman in kikhek theilo cih a hizongin kigen den hi. Hih thupen a khialh hetlo hangin logically takin enleng mantak lo hi. Bang hang? 1896 kum in Mangkang kumpi in i gam hong laktak teh, “Chin Hills Regulation Acts,1896 hong gelh uh a, tua i huam sungah tulai tak a, Chin State sunga teng minamte, Naga minamte, Mizo (Lushai) minamte cih bang a huam a hihi. Tua bangin Chin Hills Regulation Acts sungah Naga te, Mizo te pen Mangkangte'n “Chin” ci'n a ciamteh zenzen uh hangin tuhun takteh a mau pen Chin hilo uh a, Naga, Mizo ci'n a mau min mah zangin Kawlgam sungah minam vai tampi tak sem thei uhhi. Tua a hih manin Kawlgam sungah minam vai sepna dingin minam dangte hong ciamtehna min a hi, “Chin” bek zat theih, “Zomi” mintawh kumpi'n hong theih kei cih pen man taktak lo hi.
Minam min leh minam hong pian khiatna pen ei Pasian thu um mite in i theihsa ahihi. Piancil laisiangtho sungah Babel tausang kilam tak ciangin mi khat leh khat kammal/pau kibatloh na pan a minam hong piang cih i theih sa tek hi a, hih vai pen Pasian thuthuk siam (theologian) te gen ding koih ni.
Kampau kibang a kigawm khawm minam khat min zanga minam nasepna pen ei leh ei kineu sakna hilo hi. Veteran Politician a kici eimi makaite'n ong hih thu tawh kisai in pilvang huai sa ing. Ei tualsuak minam min tawh nasepna pen a tangzai lo minam lungsim (( Kyinmyiagdeh amyotayi wada) ci'n minvawh sangin minam a ding nasepn taktak a hihna i muh theih ding kisam hi. Tua ban ah, namdang minvawhna tawh minam nasepna pen lungsim picinna a i lakna pen zong etkik huai a, mipi lungsim sungah khaici i tuh sawnsawn loh ding thupi sa ing.
Tual Khan Suan
February 28,2012

Views: 79

Comment

You need to be a member of Zomi Community Network - Your Network to add comments!

Join Zomi Community Network - Your Network

© 2024   Created by Zomi Community Network.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Terms of Service