Hih lai nasim khit teh, anuai ateng na thei ding hi.
1. Lia le Tg te lingpaak mel tuamtuam zangin itna thu a ki genzia.
2. Na ngaihno (honem) paak na kipiak uh teh piazia/sanzia dingte
3. Biak inn pulpit ah paak aki suanna bang hang
4. Si gui-na ah paakkual bang hang ki pia
5. Mo pawi ah bang hangin monu leh mopa paak kiseh sese
6. LST sungah paakte bangcih ki gen a, zomi te-in lingpaak bang cih zatcihte a kipan na lung lut leh hih lai (article) na sim sunsuak in.

Paak a Kizatzia

        A masa in paak i cih limlim pen a deihna le a khiatna pen a hoih lam vive a hi hi. Nik le puan, i vanzat tuamtuamte en le hang paak palh nam tuamtuam tawh na kizema, a etlawm ding le a mu-te in manpha a sakna ding deihna tawh a kizem a hi hi. Biak inn Pulpit le pawi tuamtuamte ah paak tawh kizem dena, avanglian Topa pahtawina le a thupi’ na, a zahtak huainate kilat sakna dingin, Biakpiakna munte ahoih thei pen dingin kizema, paak tawh a kizep ciangin a hoih pen le a etlawm pen hong suak zel hi. Matte 2:11 na sungah mipil te in Naunek Jesu paaknamtui te tawh na bia uh hi. Luke 12:27 sung ah kumpi Solomon  ahoih pen puante tawh akizep laitak in zong gam lak paak te dem zolo hi kici hi. Mopawi aki bawl ciangin, paak kisuang bektham loin, monu le mopa paak kiseha, tua pen ki-it, kingai mamaha, pumkhat asuak monu le mopa zahtak piakna, lungdam pihna, pahtawina le lo bang tul, khansau in thupha ngahta un cihna tawh paak a kiseh a hi hi. Tua
mah bangin i it i ngaih mahmah khatin hong nutsiat ciangin paakkual kipia-a, zahtakna le itna ngaihna, le iplah luatna te lahna tawh paakkual a ki pia a hi hi.
        Lai Siangtho sungah i et ciangin mun 10 val bangah paak tawh kisai kigena, tuate sungah hoihna, etlawmna le hoih mahmah napi-in sawtlo in vulkik pah a hih nate, mihing hoihna, minthanna le nuntak huntom ziate gentehna in ki zangpha mahmah hi (Isai 40:6; Late 103:15; James 1:10; Late 37:20; Peter 1:24). Tua mah bangin tanglai hun BC 1700 lai pekpan in itna ngaihnate ki genna in paak kipia in khiatna na lim neihsak mahmah uh hi. Tua bangin paak tawh itna ki lah zia te ah “lingpaak” mah na kilim zat penin paak khempeuh lakah a minthang pen paak nam khat hong suak hi.

Lingpaak Thupi’na leh A Tuampianna Zia-te

        Lingpaak nam tampi om-a, paakbeel tawh akicing a zampian, lingpaak zam akici pawl khat leh a dang ling nei paak zong nam tampi na om lai hi. A hizongin, hih i gen lingpaak  pen mangkamin (Rose) akici lingpaak pite a hi hi. Hih lingpaak namte adang paakte tawh kibang loin a tuam pianna ziate atomin enpak hi le hang;-
(1)     A limpaak deuh hun a om tei hangin, tukhun, khuakhal hun leh phalbit hunte ah khuahun deidan loin a bul ah tui a nelnak leh paak zo den hi.
(2)     Khuavot mahmahna zolam leihoihna munte ah a paak mah bangin khualum, nisa mahmah na sehnel gamte ah zong etlawm takin paakpalh lihliah zo veve hi. (Tua hangin, laphuakte in, Sehnel gam Rose paak
(lingpaak) bangin Pa aw ka nuntakna hongpi-in na ci hi.)
(3)     Akung, ateh, a lingte kibang khin hi napi-in, a paak takteh, asan
mel-a paak pawl, akang mel-a paak pawl, ankam paak meel a paak pawl
cih bangin , mel namkim (ful coular) tawh a paak thei “lingpaak” na hi
ciciat hi. (Tua mah bangin nungak leh tangval ki-itna zawlthute ah kam
genna in lingpaak ki-limzat mahmah a, Lia leh Tang lawm ki-ngaite
lingpaak  aki piak ciangin, a mel leh a piak dan zui in khiatna nei
sak uh hi. Tuate sungpan pawlkhat anuai-a bang a hi hi.
(a) Lingpaak san (Red Rose) a hih limlim leh lungsim taktawh    itna thu
genna a hi hi. A hi zongin piak dan zui-in khiatna      nam tampi kinei
sak lai hi. Tua banah pahtawina leh zahtak piakna te ah zong lingpaak
san kizang thei hi.
(i)     Lingpaak san khat 1 na piak leh “I love you” hong it mahmah ing.
(ii)    Nih 2 na piak leh “Let us be together” hong it ing, nang tawh
omkhawm nuam ing.
(iii)   Thum 3 na piak leh “You and me and our love for company” Itna
tawh kopin nih gel kipum khat ni.
(iv)    Sawm le nih 12 napiak leh “Be mine, I am yours” hong nei-in, hong
la in, kei nang a’ hi’ng.
(v)     Sawmnga 50 na piak leh “My love for you is limitless” Aki ciangtan
theilo mong nei lo itna tawh hong it ing.
(b) Lingpaak  kang (White Rose) na piak leh “my feelings are  pure” ka
lungsim ka ngaihsutna siangtho sitset hi.       Lungsim ka omlo a, itna man
leh kiniam khiatna tawh it.
(c)     Ankam paak mel (Yellow Rose) na piak leh “You bring joy to my
life” or “Let’s be friends” Ka nuntakna hong lungnuam sak na hih
manin, kilawmta in kipum khat ni.
(d)     Asan dum mel (Pink Rose) na piak leh “I like you” ken nang hongit/
hong deih ing, na omzia te ithuai sa in ngaihbang hong sa ing.
(e)     Lingmaw mel (Orange Rose) na piak leh “I am proud of you” nang pen
ka vang neihna na hi hi. Nang hang in mipi tang ing.
(f)     Meitei ngah mul nipnep melpian (Peachy Rose) na piak leh “Thank
you, I sympathize with you” lungdam hi, nang tawh nopna haksatna te
suak khawm dingin nang cih bang a ci hi ning.
(g)     Vanci mel (Blue Rose) na piak leh “You seem like an unattainable
dream” or “I cannot have you but I cannot stop thinking about you”
Nang kong itna leh kong ngaihsutna te ka lungsim sungpan beithei ngei
kenteh a hizongin pum khat suak ding piangthei lo hi. (Ki ngai mahmah
na pi in thu khat peuhpeuh hang a kikhen)
(h)     A sandup au kangpian mel (Lavender Rose) na piak leh “love at
first sight”  kong muh bekin ngaihhuai hongsa in hong it ing.
(i)     Singteh mel (Green Rose) na piak leh “Best wishes for prosperous
new life or wishes for recovery of good health” Cidam lungnuam sinnuam
in, neih leh lam kicing tawh nuntakna thak zong khawm ni.

(j)     Avom mel (Black Rose) na piak leh “A symbol of departure or
farewell and A symbol of death of relationship” Ki it, kingai hi na pi
in, ki khen, mangpha ki khak, sihna in khen, om na khat lo in, kikhen
ki mukik ding lam et om nawn lo.
(k)     A ki bang lo mel tuamtuam (Mixed Roses) gawm khawm in na piak leh,
“I do not know what my feelings are yet but I sure do like you enough
to send you roses” Bang zah ta in hong it ka hiam cih gen thei keng a
hi zongin itna aki ci khempeuh alian pen itna tawh ken nang hong it
ing.
Tanglai BC 1700 hun pekpan in hih lingpaak te zangin itna, ngaihna
lahna leh dotna in nungak leh tangval te in zang uha, paak a kipiak uh
ciangin a it, angaih a hih leh thukim ing cihna tawh taklam khut in
kisang uh a, a thukim kei-a leh hi theilo ding cih lahna tawh veilam
khut in ki sang uh hi.

Zomite’n “Lingpaak” Amuhna Zia
        Leitung ah a minthang pen paak a hih mah bangin, Zogam a om paak
minthang te lak panin aki deihpha pen paak nam khat a hi hi. Tua mah
bangin laphuakte in itna, ngaihna, hoihna etlawmnate, lingpaak tawh
genteh in na phuak uha, zawl lai kikhak na ah zong na limzat mahmah uh
hi. Gentehna in, tangval khatin a it mahmah nungak khat midang tawh
hong kiten ciangin “lawhlah lingpaak palhno” ci in thelnah valeng
sak , tuapen amel hoihna, angaihban na leh a iplah luatna lingpaak
tawh a gen teh a hi hi. Solomon 2:1  sungah, nungak khempeuh lak ah a
hoih pen nungak in, “kei pen Sharon gam sunga om
lingpaak te bang ka hi lel hi ci hi, (I am a rose of Sharon. NIV)
Zolai Siangtho ah gamlak paak ci in kigelh a, a hi zongin manglai
Siangtho ah Rose (lingpaak) na kici hi.
        LST in agen mah bangin lingpaak hoihna pen, nungak tangval, a
minthang a vangnei, cidam melhoih, etlawm namtui leh mipil te gentehna
in kinei a, tua mah bangin paakpalh pen sauvei  pi palh zolo in a
vulpah mah bangin khangno hun  leh hih minthang etlawm hunte sawt loin
hong beipak ziau ding hi cih zong hong theisak hi.
        A hi zongin Lingpaak pen mun leh gam deidan lo, khua hun deidan loin,
guah hongzu a hih kei leh a bul ah tui ngah den peuh leh vul ta leh a
thak a palh kikzel lingpaak ahi hi. Tua a hih manin laphuakpa in (Nisa
lel in vulgawp mah leh a hoihna beithei tuanlo, lingpaak bangin
vandaitui tawh palh kik ding, naci hi). Khangno hun sunga, hoihna,
etlawmna, itna, ngaihnate leh apil, avangnei-te hoihna leh namtui nate
lingpaak  tawh na kingenteh in, itna citak, apil khangno te adingin
lingpaak in mun thupi na la a hih mah bangin, Zomi momnote  lingpaak
tawh kilawm ka sa mahmah hi. Lingpaak palhno te hi takpi uh hi.
        Hih laisim nu leh pa te in, atuk akhal tatsat loin, vulta leh hong
palh kik zelna dingin, gam leh lei azuun ding Lingpaak Palhnote, tui i
buakzawhna ding hanciam ciat ni, Sum leh paaitawh i huhzawh kei leh
zong lungdam kohna tawh ahoih, a siamna te uh tha pia ni, Theino Lia
le Tang a hi Siamsin Lingpaak palhno te mapang khawm ciat ni ci in,
Kha zih mintawh kong zawn hi.

Dotnop a hi zong akicingzaw in na thei nop leh, hong kizom un,
Mang Ngaih Cin (Cinpu), mncinpu@gmail.com 

 

Views: 569

Comment

You need to be a member of Zomi Community Network - Your Network to add comments!

Join Zomi Community Network - Your Network

© 2024   Created by Zomi Community Network.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Terms of Service