Zi le Pasal Neih Hunding Kum Bangzah Hi Leh Hoih Pen Ding Hiam?

Dear Zomi Lia le Tang te aw,
      Hih bangdan in zi leh pasal neih hun ding na lung ngai kha ngei maw....

1.      Bang Hun Hi Leh Hoih Pen Ding Hiam?

      Pasianin zi leh pasal neih dingin hong bawl hi-a, ahun maana neih ding leh ki khen kik lo ding cihpen a ma deihna ahi hi.
Tua a hih leh bang hunin zi leh pasal nei leng hoih pen ding hiam?
1.      Sangkahte, buaih ngah khit ciang, sum zongte sum neihzawk deuh ciang hi ding hi.
2.      Pasal pen kum 25-35 ciang hi leh hoih pen ding hi. (35 val leh nibang hi leh nikaai lam manawh uh ahih manin thanem nem lam manawh tektek zawta uh hi.)
3.      Numei te pan kum 18-25 ciang hi leh hoih pen ding hi. (25 laitak pen paakbang hi leh a palh lihleh lai takuh hi-a, ninih nithum khitteh vul kipah ding hi.)
4.      Ngaknu tangval te in I kum hong cin ciangin I deih I ngah kei leh zong khat peuhpeuh tenpih ding hita mai hi.
5.      Zi dingpen tel mah ding hi-a, kum zong tuat zel ding ahi hi.

(Khanglui te’n deihtel aval, zabel teelkhialh cih na nei uh hi.
6.      Kum tuatse lo a, zi teltel te pen zi hoih aneih uhteh, atate uh tawh putu bangin et lawm nawnlo uh hi.

Zi Neih Hun Ding

Pasal pen kum 25-35 kilak hi leh hoih bek ding hi. Tua kim sungpen, tha hat pen hun hi in, kum 35 val leh, sauvei pi tha hat zo nawn lo zaw uh hi. Tangval pawlkhat in ka zi vakna ding ka neih ciangin zi nei pan ning ci thei uh hi. Paisan in a neding omlo pi in mi mawk hauhsak lo hi. Pasian hong geelsak na thei lo pi-a tangval hauhsawm na hih khak ding zong kidawm in. Tua hi a zi neih hun a zi neih ding zong  thupi hi. Na talcial hong tam leh na zi dinga natupte in hamlua ci in hong deih nawnlo kha dinguh hi. Tua banah zi na neih ciangin zong na zi lungkim zo nawnlo in, hongnuak ciahsan lel ding hi. Hun ciilsia lua a, na semsem a zi na neih kei leh “ciltang lam lo” a hi hi.

Bang hangin kum 25-35 kilak hoih pen ding cih a kikan ciangin, lei tung mipil te’n mihing khat nuntakna leh, nai  (hours) tawh a etteh na ah, kum 15 = 10:25 Am tawh kikim sak-a, kum 25=12:42 Am tawh kikim sakin, kum 35=3:00 Pm tawh kikim sakin, kum 70=11:00 Pm tawh kikim sak uh hi. Tua ahih manin, kum 70 nungta dingin kituat leng, kum 25 ii cingh khitciangin nai 1:00 Pm hong khupsan vat ding hita hi, tuaksuk lam manawh ta mawk hi. Kum 35=3:00 Pm hong kheng leh, sun niham bei in, ni hong kai ta ding hi.

Pasal Neih Hun Ding

Numei te kum 18-25 sungin pasal nei leh hoih pen hi. Kum 35 val leh ta neih hamsa, nau suahhak lua ta kici hi. Numei in pasal te sangin paakbang hi leh vul baih zaw hi. Numei khempeuh a khankim laitakin a ngaihbaang lo kua mah omlo hi. Tua a ngaihbaanna bei leh, paakbang hi leh a vul ding hita hi. A lo nuam ding mi haksa ta hi. Numei pawlkhatte in pasal ka neih loh hang pha mawh kei ci thei hi. Hih pen cih mawh kam hi lel hi. Ngaknu kulin, nungakpi in omden le cin na monu sila ding na hi hi. Tua hun ciangin tuapa in hong hellai in ka kisak theih vial, kisik lua ing, na ci simsim dinga, a hi zongin leibek mah na sik dinga, na lakik thei kei ding hi. Ngaknu paallai hun hoihpen a hoih a na zattheihna ding hanciam in. Hun ciilzat sialua kisa in pasal neih hun a na neih kei leh “ciiltang lam lo” ahi hi.
Bang hangin kum 18-25 kilak hoih pen ding hiam a kicih ciangin, numai te zong nai tawh etkak na ah pasalte a’ dan mah ahi hi. A hi zongin, numei pen kum 18-25 kikal hi leh hoihpen ding hi. Kum 18=11:7 Am tawh ki tuakin, kum 25=12:42 Am hong leh, Paak bang hi leh palh lihleh laitak hi in, a vul ding naita hi, paak a vul khit ciangin a lo nuam
ding mi haksa ta hi.

Itna leh Deihsakna tawh, Zomite Nuntak Khuasak zia (research) ka bawlna tungtawn in, kei ma muhna kong gen ahi hi.

Theih bet nop ahi zong, Ngaihsutna piaknop khat peuh peuh leh dotnop,
gennop a om leh
Hong kizom un,,,

Mang Ngaih Cin@Cinpu
Yangon.

Views: 286

Comment

You need to be a member of Zomi Community Network - Your Network to add comments!

Join Zomi Community Network - Your Network

Comment by sian deih lian on November 28, 2011 at 7:25am

na muh hun hun in nei le cin hoih pen ding hi

© 2024   Created by Zomi Community Network.   Powered by

Badges  |  Report an Issue  |  Terms of Service